Exercitium grammaticale puerorum

Köln, 1496

• Bibliographic information
• Digitale Sammlung
• ISTC No. ie00136250

×Close

Cite this volume

Please cite this volume by using the following permalink (PURL)

http://tudigit.ulb.tu-darmstadt.de/show/inc-ii-29

Click PURL to copy.

Close

Citation link: http://tudigit.ulb.tu-darmstadt.de/show/inc-ii-29  
URN: urn:nbn:de:tuda-tudigit-4244  
Metadata: METS
IIIF Manifest: http://tudigit.ulb.tu-darmstadt.de/show/iiif/inc-ii-29/manifest.json

 

Download

• normal, 59 MB

Use / Order Overview

Content

• Exercitium puerorum grammaticale per dietas distributum.
• Prologus in quo grammatice necessitas demonstratur.
  • [G]rammatice notitia eiusque institutio que latinum et grecum ideoma docet ante omnes alias artes...
• Die lune pro petitionibus, dieta prima.
  • Capitulum primum de declinatione pronominum et coniugatione verborum in optima forma.
    • [A]ntequam ad genera et declinationes nominum procedatur, primo forma facilis lucida et clara depingitur per quam parvuli ante oculos simul videbunt causis...
• Die martis, dieta secunda.
  • Capitulum secundum de generibus nominum.
    • Quero tibi de quo determinatur in secundo capitulo exercitii puerorum grammaticalis. Dico de generibus nominum, adiectivorum, substantivorum et participorum.
• Die mercurii, dieta tertia.
  • De substantivis feminini generis penes significationem.
    • Quero tibi quot sunt regule de substantivis feminini generis penes significationem. Dico secundum Alexandrum quinque.
• Die Iovis, dieta quarta.
  • Capitulum tertium de declinationibus.
    • [Q]uero tibi ad quid pueris utile est capitulum de declinationibus. Dico non solum utile est pueris, imo necessarium est omnibus linguam latinam scire cupientibus.
• Regule speciales de formatione genetivi singularis tertie declinationis.
  • Format nomen in a genitivum tis sibi iuncta.
    • Sententia est nomina terminata in a tertie declinationis habent tis in genitivo per excrescentiam ut dogma dogmatis.
• De formatione comparativi a positivo.
  • Quero tibi quomodo formatur comparativus a positivo. Dico sic ad genetivum secunde declinationis ut docti pulchri adde or vel ius, sic habes comparativos doctior ius pulchrior ius.
• Die martis, dieta octava.
  • Capitulum quintum de preteritis et supinis verborum.
    • [P]ostquam per precedentia capitula pueri nostri laboriosum iter septem dierum in generibus et declinationibus fecerint, animam per quintum capitulum iter quinque dierum in preteritis et supinis verborum ambulandum erit...
• De preteritis et supinis verborum tertie coniugationis.
  • Quero tibi que verba sunt tertie coniugationis. Dico que habent e brevem ante re in infinitivo in verbis activis et neutralibus vel que habent e brevem ante re in secunda persona indicativi in passivis...
• De deponentialibus.
  • Quero tibi quid est verbum deponentale. Dico quid terminatur in r et non potest dimittere r, si dimittat r iam non est latinum, ut loquor sequor, non enim dicitur loquo sequo.
• Secundus tractatus exercitii puerorum.
  • Postquam iuvenes sciant per primum tractatum genera et declinationes omnium nominum, pronominum et participorum, noscant quoque preterita et supina omnium verborum et eorum per quinque tempora et modos declinationes, consequenter in hoc secundo tractatu discere studeant quo pacto iste parte inter se coniuncte...
• Capitulum primum de modo traducendi latinum in vulgare nostrum et econtrario.
  • [N]otandum est diligenter quod notitia grammatice seu lingue latine tria preclara habet officia, primum est conceptum nostrum non barbare non inepte sed apte latineque exprimere...
• De vulgari verborum passivorum.
  • Passiva regunt nominativum ante se sub convenientia numeri et persone et regunt post se mediante prepositione a vel ab tanquam casum proprium et tres casus communes ut patebit.
• Cautele in traductione servande.
  • Considerandum est quod non semper latina verba precise ut sonant in vulgari sunt traducenda, quem hoc plerumque aut erit impossibile aut sensum ineptum facient...
• Die mercurii, dieta tertia
  • Capitulum secundum de decem regulis congruitatum.
    • [Q]uero tibi quid est grammatica secundum Priscianum. Dico est scientia docens nos recte scribere, recte scripta recte intelligere, recte intellecta retca componere, recte composita debito modo pronuntiare.
• Regula indifferentie multum necessaria pro tribus regulis, prima secunda tertia.
  • Quotienscumque duo substantiva inanimata diversorum vel eiusdem generis coniunguntur ad adiectivum vel relativum plurale, tunc illud ponatur in neutro genere...
• De substantivis regentibus genitivum sufficit una regula generalis.
  • Regula est: omnia nominativa substantiva sive propria sive appellativa possent regere genitivum quinque declinationum post se ex vi possessionis.
• Regula aurea de ablativo ab adiectivis.
  • Posterior regula et: omnia adiectiva sive nominalia sive participialia, post que in vulgari sonat aliqua istarum septem prepositionum cum, de, ex, in, pro, per, propter possent regere ablativum...
• De verbis regentibus nominativum sunt regule septem.
  • Quero tibi quot modis nominativus ponitur in oratione. Dico duobus modis aut regitur ut deus negat...
• De absolutione sex casuum.
  • Postquam determinatum est de regimine nominativi septem regulis scilicet duabus congrue et quinque figurate, hic ostenditur quo pacto nominativus ponitur absolute...
• Impersonalia in tur.
  • Quero tibi quot sunt impersonalia in tur id est passive vocis. Dico non sunt in numero certo...
• Quinque modis verba passiva regunt accusativum.
  • Licet verba pasiva non regant accusativum transitivum id est accusativum significantem rem recipientem actum verbi possent tamen regere alium accusativum quinque modis.
• De constructione supinorum.
  • Quero tibi quomodo differunt priora supina a posterioribus hoc est supina in tum et sum a supinis in tu et su. Dico priora supina petunt constructionem cum verbo...
• De constructione adverbiorum.
  • Quero tibi quot sunt regula de constructione adverbiorum cum verbis. Dico est una generalis, que est: omne adverbium possent stare iuxta verbum vel participium ad determinandum eius secationem.
• Einband und Fragmente